Spiritual Bypassing: Wanneer spiritualiteit een vermijding wordt

In onze zoektocht naar persoonlijke groei en innerlijke rust grijpen velen naar spiritualiteit als een bron van verlichting. Meditatie, affirmaties, yoga, mindfulness en positieve mindset-technieken zijn geliefde methoden om balans te vinden. Maar wat als deze spirituele praktijken juist worden ingezet om ongemakkelijke emoties of trauma’s te vermijden? Dan spreken we van spiritual bypassing.

Wat is Spiritual Bypassing?

De term spiritual bypassing werd in de jaren ’80 geïntroduceerd door psycholoog John Welwood. Hij omschreef het als het gebruik van spirituele overtuigingen of praktijken om pijnlijke gevoelens, onverwerkt trauma, of psychologische conflicten te omzeilen in plaats van ermee te werken. Het is een vorm van vermijding die er aan de oppervlakte heilzaam uitziet, maar in werkelijkheid persoonlijke groei stagneert.

Herkenbare Voorbeelden

Spiritual bypassing kan subtiel zijn en vaak onbewust plaatsvinden. Enkele voorbeelden:

• Overmatig positief denken: “Alles gebeurt met een reden” kan troost bieden, maar kan ook het verdriet of de woede over een verlies onderdrukken.
• Emotionele onderdrukking: Spirituele idealen zoals “liefde en licht” worden gebruikt om boosheid, verdriet of angst niet te hoeven voelen.
• Zich verheven voelen boven anderen: Het idee dat je “verder bent op het spirituele pad” kan leiden tot arrogantie en het ontlopen van eigen schaduwwerk.
• Verantwoordelijkheid ontlopen: Problemen toeschrijven aan ‘karma’ of ‘het universum’ in plaats van eigen gedrag onder ogen te zien.

Waarom is het Problematisch?

Hoewel het aantrekkelijk lijkt om negatieve gevoelens te vermijden, blijft de onderliggende pijn bestaan. Onverwerkte emoties zoeken uiteindelijk een uitweg – via relaties, gezondheid of zelfs spirituele crises. Echte groei vereist dat we onze schaduwzijden onder ogen zien. Door spiritualiteit als verdoving te gebruiken, ontzeggen we onszelf die kans.

Hoe vermijd je Spiritual Bypassing?

1. Erken je emoties: Spirituele ontwikkeling betekent niet dat je altijd gelukkig moet zijn. Verdriet, woede en angst horen bij het mens-zijn.
2. Werk met een therapeut of coach: Vooral bij trauma of diepgewortelde patronen is professionele begeleiding waardevol.
3. Blijf kritisch op jezelf: Vraag jezelf af: “Gebruik ik deze spirituele praktijk om iets te ontwijken?”
4. Combineer spiritualiteit met psychologische groei: Meditatie én zelfreflectie. Yoga én therapie. Dankbaarheid én het durven voelen van pijn.

Conclusie

Spiritual bypassing is een valkuil voor wie oprecht spiritueel wil groeien. Het erkennen van deze neiging is geen teken van falen, maar van bewustwording. Echte spirituele groei vraagt moed – de moed om niet alleen het licht, maar ook de schaduw onder ogen te zien.

Boekentips

Toward a Psychology of Awakening – John Welwood

Dit is hét boek van de man die spiritual bypassing introduceerde. Inzichtelijk, diepgaand en perfect voor lezers die verdieping zoeken.

The Body Keeps the Score – Bessel van der Kolk

Veel spiritual bypassing komt voort uit onverwerkt trauma. Dit boek legt uit hoe trauma in het lichaam blijft zitten, ondanks (of juist door) spirituele omwegen.

Radical Acceptance – Tara Brach (mijn favoriet)

Een prachtig boek dat mindfulness combineert met het écht aankijken van moeilijke emoties. Geen ontwijking, maar liefdevolle acceptatie.

It Didn’t Start With You – Mark Wolynn

Over intergenerationeel trauma. Helpt lezers beseffen dat spirituele groei vaak begint met het aankijken van familiepatronen.